Uit de kindermond
Ismaël is super, ze maakt samen met ons de leukste speelhoeken, zowel binnen als buiten. Deze week maakten we samen een klimparcours zo kunnen we lekker veel lawaai maken en hoog klimmen. En ook een ijssalon, want bij dit mooie weer mogen ijsjes niet ontbreken. Gisteren kwam er een gekke mevrouw langs in ons ijssalon. Zij wou een ijsje met rijstwafelsmaak! Hihi, we hebben haar goed gefopt. Samen met Ismaël maakten we snel een paar ijsbolletjes van propjes papier. En ze heeft er echt van geproefd! Dat was zó grappig. Maar van al dat ijsjes maken word ik weleens moe. Dan ga ik rustig koken in het pop-up restaurant. Met bladeren, kastanjes, parels en modder maak ik lekkere soep voor Ismaël. Het is hier zo fijn!
Onze binnenruimte heeft minstens vier duidelijk afgebakende speelhoeken (Bv. klauterhoek, voelhoek, boekenhoek, spiegelhoek, poppenhoek, puzzelhoek, bouwhoek, snoezelhoek, muziekhoek, artistieke hoek, keukentje …)
Onze buitenruimte heeft minstens vier duidelijk afgebakende speelhoeken (klimhoek, blotevoetenpad, buitenkeuken, zand en waterhoek, moestuin, leeshoek, muziekhoek, fietsparcours, vieruurtjesbar …)
Er is zowel binnen als buiten een veilige zone voorzien voor de kinderen die nog niet kunnen lopen of kruipen. Ze kunnen hier ongestoord vrij bewegen en rollen.
Er is een ruimte/zone voorzien waar de kinderen zich fysiek kunnen uitleven en grote bewegingen kunnen maken zonder de andere kinderen te storen.
Er is een plekje voorzien waar de kinderen die daar nood aan hebben tot rust kunnen komen.
Er zijn speelhoeken voorzien specifiek gericht naar baby’s en/of kruipers met aangepast speelmateriaal zoals een snoezeldeken of voelbord, papiersnippers, ballenbad, spiegels, optrekwagentjes, …
De inrichting van de speelhoeken is op maat en op ooghoogte van de kinderen. De kinderen kunnen de andere speelhoeken zien.
Ik kruip weleens rond op mijn knieën om de opvang vanuit het perspectief van de kinderen te zien.
Eén of meerdere speelhoeken in de opvang zijn flexibel en kunnen snel omgebouwd of verplaatst worden (Bv. verkleind of vergroot worden bij veel/weinig interesse)
Ik baken speelhoeken, speelzones of speelplekken op verschillende manieren af. Je kan ze afbakenen door gebruik te maken van kleur, tape, kasten, hoogteverschil, tapijten, (kartonnen) wanden, een parasol …
Elk plekje wordt optimaal benut. De gang wordt bijvoorbeeld gebruikt om te fietsen.
Ik zorg ervoor dat speelhoeken speelklaar zijn wanneer de kinderen aankomen. Alles is zichtbaar uitgestald en klaar om mee te spelen. Bijvoorbeeld: het servies van de keukenhoek ligt niet in de kast, maar de tafel is gedekt, in de leeshoek liggen de boeken open of uitgestald op kindhoogte.
De ruimte is opgebouwd van ‘rustig’ naar ‘beweeglijk’. Bepaalde hoeken zijn bewust naast elkaar of uit elkaar geplaatst. Dit zorgt ervoor dat de hoeken elkaar niet storen, maar elkaars spel bevorderen en aanvullen.
Ik zorg ervoor dat de speelruimte overzichtelijk en duidelijk is voor de kinderen. Ze vinden gemakkelijk hun weg terug, weten wat ze kunnen doen in iedere hoek en weten wat ze waar kunnen vinden.
Ik zorg ervoor dat er geen looplijnen/routes vlak door de speelzones van de kinderen lopen. Looplijnen zijn de plaatsen waar kinderen veel lopen, bv. de weg naar het toilet of naar de eettafel, naar buiten, naar de speelhoeken … Looplijnen worden bepaald door de plaats van je meubilair.
Ik zorg voor voldoende variatie in het speelmateriaal, wissel regelmatig af of voeg iets nieuws toe.
Ik breng binnen naar buiten en buiten naar binnen. Bv: binnen een zandhoek, boshoek en veel natuurelementen, buiten een strip-, lego – of knutselhoek…
Ik houd rekening met de diversiteit in de groep (leeftijd, geslacht, taal, culturen, interesses, kinderen met specifieke zorgbehoeften, …) bij het inrichten van de ruimte. Bijvoorbeeld: in de poppenhoek vind je verschillende soorten bedjes, draagdoeken, popjes met diverse huidskleuren en kledij …
Ik gebruik open – eind-, recyclage- of waardevol kosteloos materiaal in de speelhoeken om creativiteit te stimuleren. Open-eind materiaal is materiaal dat iedere keer een andere invulling krijgt tijdens het spelen, bv. kartonnen dozen, dennenappels, stukjes stof, dopjes van flessen …
Wanneer ik een hoek verander of anders inricht doe ik dit zoveel mogelijk samen met de kinderen. Ik vraag hen welke hoek ze graag zouden willen en betrek hen bij de uitwerking ervan.
De verlichting is aangepast aan de sfeer van elke speelhoek. Bijvoorbeeld hoe rustiger de hoek, hoe meer ik zorg voor verduistering en gebruik maak van sfeervol, indirect, gedimd en/of gekleurd licht. Hoe actiever de hoek, hoe meer (dag)licht ik voorzie.
Ik vermijd dat kinderen overprikkeld worden. Bijvoorbeeld bij het kleurgebruik van de muren en het meubilair worden niet teveel en vooral zachte kleuren gebruikt.
Ik betrek ouders en voogden bij de inrichting van speelhoeken. Ik sta open voor hun mening en vraag hoe we de kinderen meer een thuisgevoel kunnen geven en welke voorwerpen voor hen vertrouwd zijn.
Ik maak afspraken en regels van iedere speelhoek duidelijk. Ze hangen zichtbaar bij iedere speelhoek. Bv. met hoeveel kinderen ze er in mogen spelen, wanneer hij open is, hoe ze zich moeten gedragen …
Ik spreek een ruimer (buurt)netwerk aan wanneer ik een iets uitdagendere speelhoek wil bouwen en op zoek ben naar specifiek materiaal of vaardigheden. Bv. een bedrijf, lokale handelaars, kringwinkel, ziekenhuis, stedelijke technische dienst, sportclub, rusthuis …
Ik evalueer de speelhoeken regelmatig samen met ons team en/of de kinderen. Ons moto is: een speelhoek is nooit af. Ik vraag me af hoe we de speelhoek of zone boeiend kunnen houden of nieuw leven kunnen inblazen. Dit kan een personage, afspraak, inkleding, fantasie-element … zijn.
Download je resultaat0-9 punten
Je opvang is niet ingericht om de kinderen optimale speelkansen te geven en rust te vinden. Waarschijnlijk heb je de tijd nog niet gehad om hierover na te denken. Een goed ingerichte opvang heeft veel voordelen, zowel voor de kinderen als de kinderbegeleiders en hoeft niet veel te kosten. Stel een stappenplan op om je inrichting te verbeteren. Denk na wat je eerst wil en kan aanpakken. Lees zeker de 13 voordelen van speelhoeken ter inspiratie, lees het Cahier Kinderopvang Speelkansen en neem een kijkje op de website www.ruimtemaken.nl.
10-19 punten
De inrichting van je opvang is voldoende. Jullie hebben een aantal afgebakende zones en hoeken maar er is zeker nog ruimte voor verbetering. Denk na wat je wil en kan verbeteren en stel een stappenplan op. De kinderen zullen zich veiliger voelen en nog meer, beter en geconcentreerder kunnen spelen.
20-26 punten
Je hebt goed nagedacht over de inrichting van je opvang. De kinderen voelen zich hier thuis en veilig. Er is een speelse sfeer, de kinderen kunnen verschillende soorten ervaringen opdoen en zelfstandig op ontdekking gaan. Probeer de punten waar je ‘nee’ op antwoordde te verbeteren en je opvang wordt de perfecte speelplek voor de kinderen. De info hieronder kan je nog meer ideeën geven.
14 voordelen van speelhoeken voor 0-3 jaar
1. MEER (KEUZE)VRIJHEID
Spelen is vrij zijn: niets moet, veel mag. Wanneer je verschillende speelhoeken inricht, kunnen kinderen kiezen met wie, wat, hoeveel en hoe lang ze met iets spelen. Ook niksen of relaxen in het rustige hoek mag! Ze kunnen en mogen zelfstandig keuzes maken. Dit sterkt hun gevoel van vrijheid en autonomie.
2. ONTWIKKELING STIMULEREN
Door een grote variatie aan speelhoeken, help je baby’s, kruipers en peuters de wereld rondom hen steeds beter te leren kennen. Door verschillende speelhoeken aan te bieden, ontdekken kinderen dat er heel wat te voelen, te horen, ruiken, proeven en te ervaren valt. Zo krijgen ze steeds meer zicht op hoe de ‘echte wereld’ in elkaar zit. Dit helpt niet alleen bij de ontwikkeling van cognitieve vaardigheden zoals taal, problemen oplossen, praten, informatie verwerken, … maar ook bij de ontwikkeling van sociale en motorische vaardigheden: in de bouwhoek oefenen kinderen hun oog-handcoördinatie, bij het fietsparcours leren kinderen zich voortbewegen met hun benen, in de voelhoek ontwikkelen baby’s hun zintuigen, in de boekenhoek leren kinderen hun beurt af te wachten, in het poppenparadijs leren kinderen zich verplaatsen in de ander door fantasiespel (=empathie), …
3. HOGERE BETROKKENHEID & INTENSER SPEELPLEZIER
Laat kinderen zelf kiezen wat ze willen doen, zo groeit hun betrokkenheid. Ze worden minder gestoord in hun spel en kunnen zich beter concentreren. Hierdoor kunnen ze dieper en intenser spelen.
4. MEER INSPRAAK VOOR DE KINDEREN
Vraag kinderen hun mening bij het bedenken, opbouwen en inrichten van speelhoeken. Zo voelen ze zich gehoord, gezien en begrepen. Ze merken dat je rekening houdt met hen. Dit draagt bij tot de ontwikkeling van een positief zelfbeeld en een hoger welbevinden. Bovendien zullen ze zich mede verantwoordelijk voelen voor de speelhoeken en zullen ze de afspraken die ze zelf maakten meer respecteren. Ook de verantwoordelijkheid voor het speelmateriaal verhoogt, zeker bij kleine groepjes kinderen.
5. ZELFSTANDIGHEID STIMULEREN
Door je ruimte optimaal in te richten, stimuleer je de zelfstandigheid van kinderen. De kinderen weten wat je speelaanbod inhoudt, waar het staat, hoe je het gebruikt, hoe je het neemt en opruimt. Hoe zelfstandiger de kinderen zijn, hoe vlotter de organisatie verloopt en hoe meer ruimte je zelf hebt als kinderbegeleider om andere dingen te doen, zoals speelprikkels geven, een personage spelen, fantasie-elementen toevoegen om individuele aandacht te geven. Je kan meer inspelen op het ritme en tempo van individuele kinderen.
6. VISIE EN WAARDEN UITDRAGEN/MEEGEVEN
Je inrichting straalt je (pedagogische) visie en waarden uit. Het zegt iets over de manier waarop je kijkt naar kinderen, de begeleidersstijl die je nastreeft en de plaats die je aan ouders geeft in de opvang. Door je visie en waarden te vertalen naar je inrichting weten ouders van bij het eerste bezoek waar je opvang voor staat. Ouders en kinderen voelen zich welkom en dit bevordert natuurlijk een open communicatie en het welbevinden van iedereen.
7. GEVOEL VAN RUST CREËREN
Kies bewust voor (zachte) kleuren, verlichting, decoratie, meubilair en (natuurlijke) materialen Zo creëer je een rustige omgeving en vermijd je dat de kinderen overprikkeld raken. Dit draagt bij tot een gevoel van rust bij de kinderen, kinderbegeleidsters en de ouders.
8. ECOLOGISCH BEWUSTZIJN
Gebruik kosteloos, tweedehands of gerecycleerd materiaal voor de opbouw, inrichting en inkleding van de speelhoeken. Zo groeit het ecologisch bewustzijn van de kinderen: ze leren dat materialen herbruikbaar zijn en dat ze respectvol moeten omspringen met de wereld rondom hen. Ze leren ook dat speelmateriaal niet duur hoeft te zijn om voor uren speelplezier te zorgen.
9. INTERESSES & TALENTEN ONTDEKKEN
Kinderen die mogen kiezen, voelen beter aan wat ze graag doen en wat niet. Zo ontdekken ze hun talenten en interesses. Hierdoor leren ze zichzelf beter kennen. Een bewust ingerichte ruimte werkt stimulerend en inspirerend en zet hen aan tot ontdekking . Er is plaats voor actie en ook voor rust. Door het flexibel aanbod is er meer variatie en worden meer interesses en talenten geprikkeld.
10. SAMEN LEREN SPELEN
Er is meer variatie in de manier waarop kinderen samenspelen of met elkaar omgaan, wanneer je verschillende speelhoeken doordacht inricht. Door verschillende soorten spel (rustig, individueel, fantasie, motorisch of groepsspel …) leren kinderen in verschillende situaties met elkaar omgaan en rekening houden met elkaar. Tijdens het spelen verzinnen kinderen regels, verdelen rollen, leren improviseren, onderhandelen en helpen elkaar. Ze oefenen dus hun sociale vaardigheden en leren veel over samenleven. Vooral omdat ze in contact komen met veel verschillende kinderen.
11. OMGAAN MET (GEEN) REGELS
Speelhoeken afbakenen (niet afzetten) en een duidelijke functie geven, zorgt ervoor dat kinderen hun weg kunnen vinden en weten ze hoe ze zich mogen gedragen. Dit geeft duidelijkheid , veiligheid en rust. Ook voor jou als kinderbegeleider is het makkelijker om grenzen te stellen omdat duidelijk is wat wel en niet kan.
12. KIEZEN WAAR JE JE VEILIG EN COMFORTABEL VOELT
De ene dag is de andere niet. Als je met speelhoeken werkt, kunnen kinderen kiezen waar ze die dag nood aan hebben. Rustig zijn, wild doen, fantaseren, knutselen, alleen, met veel of weinig kinderen spelen… Het kan allemaal, niets is verplicht. Zo wordt de opvang een veilige plek waar kinderen graag komen en zichzelf kunnen zijn.
13. EEN HUISELIJKE SFEER VOOR ELK KIND
Gebruik in je inrichting herkenbare voorwerpen uit de leefcultuur en thuiscontext van kinderen. Zo voelt de omgeving veilig en vertrouwd aan. Ze voelen zich meer ‘thuis’ en krijgen hierdoor het gevoel ergens bij te horen. Dit is goed voor de ontwikkeling van een positieve identiteit.
14. MEER RUIMTE VOOR FANTASIE/CREATIEF/UITDAGING
Speelhoeken geven kinderen de kans om hun eigen spel te ontwikkelen, los van volwassenen. Dit prikkelt hun creativiteit en fantasie.
Bij een open speelaanbod met speelhoeken mag veel en moet niets. Dit geeft kinderen de kans om initiatief te nemen, zichzelf te zijn, hun spel zelf in te vullen en om hun fantasie, creativiteit en ondernemingszin te gebruiken.
Door de clichés te doorbreken door buiten naar binnen en binnen naar buiten te halen. Zo wakker je de nieuwsgierig van de kinderen aan en verbreed je hun leefwereld.
Het aanbod is flexibeler, makkelijker aan te passen en er is meer mogelijkheid tot variatie. Hierdoor worden meer interesses van verschillende kinderen aangesproken.
- Cahier Speelkansen VVSG steunpunt kinderopvang
- http://ruimtenmaken.nl
- BSO doe je zo! (PDF)
- Pedagogische kader kindercentra 4-13 jaar (PDF)
- Van visie naar ruimte (PDF)
- De inrichting van je kindercentrum (PDF)
- https://www.pinterest.com/SteunpuntKOV/speelhoeken-binnen-schoolgaande-kinderen
- http://www.kiddo.net/werken-met-hoeken-voor-intens-speelplezier/1024268
- Het ABC van de speelhoeken (PDF)
- http://www.nji.nl/nl/Publicaties/Zoek-een-publicatie
